Ile kosztuje wykończenie mieszkania 50m2 w 2025 roku?

Moment odebrania kluczy do własnych czterech kątów to zazwyczaj ogromna radość, która szybko ustępuje miejsca fundamentalnemu pytaniu: Ile kosztuje wykończenie mieszkania 50m2 ze stanu deweloperskiego, aby stało się ono wymarzonym domem? Przygotowanie lokalu do zamieszkania to proces wymagający przemyślanej strategii i sporych nakładów finansowych. Choć nie ma jednej, uniwersalnej odpowiedzi, możemy śmiało przyjąć, że na solidne i funkcjonalne wykończenie mieszkania 50m2 w rozsądnym standardzie w 2024/2025 roku trzeba przygotować się na koszt rzędu co najmniej 65 000 złotych. Czy jesteście gotowi zanurzyć się w meandry kosztów i odkryć, co składa się na tę kwotę?

Zanim podejmiemy decyzję o kredycie hipotecznym czy zaczniemy uszczuplać zgromadzone oszczędności, kluczowe staje się zrozumienie, jak szacować wydatki związane z adaptacją nowego M. Często zaczyna się od próby określenia orientacyjnego kosztu wykończenia za metr kwadratowy, dodając do tego wydatki na konkretne elementy wyposażenia, takie jak armatura czy oświetlenie. Średnie stawki za poszczególne prace potrafią znacząco się różnić, ale istnieją pewne punkty odniesienia, które pomagają nakreślić wstępny obraz finansowy. Analizując dane z rynku, możemy dostrzec pewne tendencje cenowe, które warto wziąć pod uwagę. Przykładowo, koszt wykończenia metra kwadratowego potrafi wahać się od kilkuset do nawet kilku tysięcy złotych, w zależności od przyjętego standardu i zakresu prac. Na przykład, dla mieszkania 50m2, minimalne koszty podstawowych prac wykończeniowych (malowanie, podłogi, podstawowa łazienka) mogą startować od około 1300-1500 zł/m², co daje kwotę 65 000 - 75 000 zł.

Jednak same średnie stawki za metr kwadratowy bywają mylące, ponieważ rzeczywistość potrafi brutalnie weryfikować te wyliczenia. Przecież malowanie 50 m² ścian to konkretna praca o przewidywalnym koszcie, podobnie jak ułożenie paneli na tej samej powierzchni, a te dwa elementy już generują pokaźną sumę, w którą przecież nie wliczono kosztów materiałów. Dla przykładu, średni koszt samej robocizny za malowanie 50 mkw mieszkania to około 1000-1500 zł, a ułożenie paneli może pochłonąć kolejne 1000-2000 zł. Te kwoty dotyczą tylko pracy, a materiały potrafią nawet podwoić lub potroić ostateczny wydatek na daną czynność. Dlatego mówienie o całkowitym wykończeniu mieszkania 50 mkw jako inwestycji rzędu 65 000 złotych jest jedynie punktem wyjścia do dalszych, bardziej szczegółowych kalkulacji. Trzeba mieć świadomość, że mieszkanie 40 mkw może kosztować w wykończeniu proporcjonalnie mniej (np. 50 000 - 80 000 zł), a 70 mkw znacznie więcej (nawet 80 000 - 150 000 zł lub więcej) - wszystko zależy od skali, złożoności i wyborów dokonywanych na każdym etapie prac.

Przyjrzyjmy się bliżej, jakie są orientacyjne koszty wybranych prac i materiałów w przeliczeniu na metry kwadratowe lub sztuki, co pozwoli lepiej zrozumieć, na co przeznacza się fundusze przy wykończeniu mieszkania 50 mkw. Poniższa lista przedstawia przykładowe, średnie widełki cenowe za robociznę i materiały, które mogą posłużyć jako punkt wyjścia do własnych kalkulacji, choć należy pamiętać, że są one bardzo orientacyjne i zależą od wielu czynników, w tym lokalizacji i standardu.

Warto zauważyć, że te kwoty to tylko wycinek pełnego obrazu. Koszt wykończenia mieszkania 50 mkw to suma dziesiątek, a czasem setek mniejszych pozycji – od gruntowania ścian, przez montaż listew przypodłogowych, aż po transport materiałów. Planując budżet, należy przyjąć pewien margines błędu i kwoty na nieprzewidziane wydatki. Nawet najlepiej zaplanowana inwestycja może napotkać na niespodzianki, które wymagać będą dodatkowych nakładów. Dlatego tak ważne jest szczegółowe rozpisanie każdej pozycji, rozmowa z wykonawcami i próba przewidzenia potencjalnych pułapek. Często, wybór nawet pozornie niewielkich elementów wykończeniowych, takich jak baterie łazienkowe czy gniazdka elektryczne, potrafi znacząco wpłynąć na ostateczny rachunek. Decyzja o standardzie wykończenia jest tutaj fundamentalna i rzutuje na niemal każdy kolejny wybór.

Analiza kosztów wykończenia nie byłaby pełna bez graficznego przedstawienia, jak rozkłada się typowy budżet na poszczególne kategorie prac. Poniższy wykres pokazuje przykładowy rozkład procentowy wydatków dla mieszkania o powierzchni 50m2 w standardzie określanym jako "dobry plus", bazując na średnich kosztach prac i materiałów.

Co wpływa na ostateczny koszt wykończenia mieszkania 50m2?

Ostateczny koszt wykończenia mieszkania o powierzchni 50m² jest jak kalejdoskop zmiennych, gdzie każdy ruch wpływa na końcowy obraz. Nie jest to prosta matematyka typu 'metr kwadratowy razy stała cena'. To, ile wydamy, zależy od mnogości czynników, często powiązanych ze sobą w zaskakujący sposób.

Pierwszym i fundamentalnym elementem wpływającym na koszty jest przyjęty standard wykończenia. Czy marzymy o luksusowych materiałach z górnej półki, czy celujemy w solidne i estetyczne rozwiązania ze średniego segmentu, a może priorytetem jest dla nas maksymalna oszczędność? Standard "pod klucz" może oznaczać zarówno proste panele i kafelki, jak i designerskie płytki wielkoformatowe i drewniane podłogi, co oczywiście drastycznie zmienia cenę.

Kolejnym potężnym czynnikiem jest zakres planowanych prac. Czy planujemy tylko położenie podłóg, pomalowanie ścian i wyposażenie łazienki oraz kuchni, czy może czeka nas również modernizacja instalacji elektrycznej, przeróbki hydrauliczne w kuchni lub łazience, montaż klimatyzacji, czy tworzenie skomplikowanych sufitów podwieszanych z fantazyjnym oświetleniem? Im więcej interwencji konstrukcyjnych lub instalacyjnych, tym wyższe koszty robocizny i materiałów.

Decydujące jest również to, czy zatrudnimy profesjonalną ekipę wykończeniową, zdecydujemy się na koordynację prac przez projektanta wnętrz, czy też część prac wykonamy samodzielnie. Ekipa budowlana pobiera wynagrodzenie za robociznę, często rozliczane od metra kwadratowego lub kompleksowo za całość prac. Ich cenniki mogą się różnić w zależności od doświadczenia, renomy i regionu Polski, ale zazwyczaj stanowią znaczącą część budżetu wykończenia mieszkania 50 mkw.

Wybór materiałów to prawdziwa skarbnica różnic cenowych. Płytki ceramiczne mogą kosztować 40 zł/m², ale równie dobrze 400 zł/m² i więcej. Panele podłogowe znajdziemy za 30 zł/m², ale i za 150 zł/m². Drzwi wewnętrzne od kilkuset złotych za sztukę po kilka tysięcy. Meble kuchenne na wymiar mogą pochłonąć 10 000 zł, a mogą i 50 000 zł w zależności od frontów, systemów szuflad i blatów. Materiały potrafią stanowić nawet 50-70% całego budżetu, więc ich dobór jest krytyczny.

Lokalizacja mieszkania również ma niebagatelne znaczenie. Ceny usług ekip remontowych, a często także materiałów budowlanych, są znacznie wyższe w dużych aglomeracjach, takich jak Warszawa, Kraków czy Wrocław, niż w mniejszych miastach czy na wsi. Stawki robocizny w stolicy potrafią być o 30-50% wyższe niż w średniej wielkości mieście.

Termin realizacji prac to kolejny element układanki. Czy wykończenie odbywa się "na gorąco", zaraz po odbiorze kluczy, czy mamy elastyczność czasową? Czasami opłaca się poczekać na posezonowe obniżki cen materiałów budowlanych czy wyposażenia wnętrz. Przyspieszone tempo prac może wiązać się z wyższymi stawkami za robociznę, a także zwiększa ryzyko błędów i niedoróbek.

Indywidualne preferencje i potrzeby właścicieli są tutaj decydujące. Czy mieszkanie ma być jedynie tymczasowym lokum, czy miejscem do życia na długie lata? Czy zależy nam na modnych rozwiązaniach, które szybko przemijają, czy na ponadczasowej funkcjonalności i trwałości? Wykończenie z myślą o przyszłej odsprzedaży może wyglądać zupełnie inaczej (i mieć inny koszt) niż projektowany dom marzeń.

Niestandardowe rozwiązania architektoniczne lub instalacyjne zawsze podbijają cenę. Przeniesienie punktów wodno-kanalizacyjnych w łazience, zmiana układu pomieszczeń poprzez stawianie lub burzenie ścian, skomplikowane systemy oświetleniowe sterowane smart home – to wszystko wymaga dodatkowego czasu, pracy wykwalifikowanych specjalistów (hydraulików, elektryków, projektantów) i niestandardowych materiałów.

Warto też wspomnieć o koszcie pracy architekta lub projektanta wnętrz. Ich pomoc może być nieoceniona w planowaniu, doborze materiałów i koordynacji ekipy, co w efekcie może nawet pozwolić zaoszczędzić pieniądze i czas poprzez uniknięcie błędów. Jednak ich honorarium, stanowiące zazwyczaj pewien procent od wartości inwestycji lub ustaloną kwotę za projekt, trzeba doliczyć do całościowych kosztów wykończenia.

Koszty transportu materiałów, wywozu gruzu i sprzątania po remoncie to często pomijane, ale znaczące pozycje w budżecie. Szczególnie w dużych miastach, gdzie parkowanie jest utrudnione, a wnoszenie materiałów na piętra bez windy bywa problematyczne, te koszty mogą być wyższe, niż pierwotnie zakładano.

Moglibyśmy przywołać wiele historii, jak to drobny detal potrafi znacząco podbić cenę wykończenia. Na przykład, upieranie się przy montażu niestandardowej wanny o nietypowych wymiarach w małej łazience może wymagać nie tylko droższego produktu, ale też kucia ścian, przerabiania instalacji, a nawet zamówienia specjalnego stelaża, co generuje lawinę dodatkowych wydatków na robociznę i inne materiały pomocnicze. Czasem "detal" potrafi stać się studnią bez dna.

Wreszcie, musimy być przygotowani na "widzialne i niewidzialne" koszty wykończenia mieszkania 50mkw. Widzialne to te na fakturach za materiały i robociznę. Niewidzialne to te związane z naszym czasem poświęconym na szukanie inspiracji, jeżdżenie po sklepach, kontrolowanie postępów prac, podejmowanie dziesiątek decyzji. Ten czas to również pewien koszt, choć niełatwo przeliczyć go na złotówki.

Reasumując, budżet wykończeniowy to nie tylko suma cen farb i paneli. To skomplikowany splot decyzji dotyczących standardu, zakresu, wykonawców, materiałów, lokalizacji i naszego osobistego zaangażowania. Każda z tych zmiennych ma znaczenie i każda może w mniejszym lub większym stopniu wpłynąć na ostateczny rachunek, który przyjdzie nam zapłacić za wymarzone M.

Lista prac wchodzących w koszt wykończenia mieszkania 50m2 ze stanu deweloperskiego

Przejęcie mieszkania w stanie deweloperskim jest niczym dostanie płótna, na którym możemy namalować nasz dom, ale wymaga ono jeszcze sporo pracy. Choć deweloperzy zazwyczaj zapewniają podstawy – ściany, okna, drzwi wejściowe, podstawowe instalacje elektryczne i wodno-kanalizacyjne, a często również grzejniki i parapety – to lista elementów, których brakuje do pełnej funkcjonalności i komfortu, jest długa.

Pierwszym etapem, po ocenie stanu deweloperskiego (czasem wymagane są poprawki tynków czy wylewki), są prace związane z przygotowaniem powierzchni. To między innymi gruntowanie ścian i sufitów, a następnie nakładanie gładzi szpachlowych. Gładzie są kluczowe dla uzyskania idealnie równych i gładkich powierzchni, gotowych do malowania. Koszt tej pracy, obejmujący materiały i robociznę, to zwykle spory wydatek, często liczony w dziesiątkach złotych za metr kwadratowy.

Kolejny fundamentalny krok to prace podłogowe. W zależności od pomieszczenia i preferencji, układamy panele podłogowe, deskę barlinecką, parkiet, a w łazience, kuchni czy przedpokoju zazwyczaj płytki ceramiczne lub gres. Każdy rodzaj materiału wymaga innego przygotowania podłoża (np. wyrównanie wylewki) i innej techniki montażu, co wpływa na koszt robocizny i łączny wydatek na metr kwadratowy podłogi.

Malowanie to jedna z bardziej "widocznych" prac, która nadaje charakteru wnętrzu. Wchodzi w to dwukrotne, a czasem trzykrotne malowanie ścian i sufitów farbą w wybranym kolorze. Choć na pierwszy rzut oka wydaje się proste, wymaga precyzji, zabezpieczenia powierzchni i użycia odpowiednich gruntów i farb, co generuje konkretny koszt, np. wspomniany wcześniej orientacyjny koszt samej robocizny za malowanie 50 mkw to okolice 1000-1500 zł.

Prace w łazience i kuchni to często najdroższe i najbardziej złożone elementy wykończenia mieszkania 50 mkw. W łazience obejmują one przygotowanie instalacji wodno-kanalizacyjnych (ewentualne przeróbki punktów), hydroizolację podłogi i ścian w strefach mokrych, układanie płytek na ścianach i podłodze, montaż tzw. białego montażu (WC, umywalka, wanna/prysznic) oraz armatury (baterie). Do tego dochodzi montaż lustra, oświetlenia i szafek łazienkowych.

Kuchnia w stanie deweloperskim zazwyczaj ma doprowadzone przyłącza elektryczne do płyty/piekarnika, gniazdek i okapu, oraz punkty wodne i kanalizacyjne do zlewu i zmywarki. Zakres prac w kuchni obejmuje najczęściej wykończenie podłogi i ścian (płytki, panele, farba), a przede wszystkim montaż mebli kuchennych. Meble mogą być gotowe modułowe lub robione na wymiar, co wpływa na cenę. Montaż zlewu, baterii, płyty, piekarnika i okapu to kolejne pozycje w kosztorysie.

Montaż drzwi wewnętrznych to niezbędny element dzielący przestrzeń i zapewniający prywatność w poszczególnych pomieszczeniach. Koszt obejmuje zakup skrzydeł drzwiowych wraz z ościeżnicami i klamkami, a także ich fachowy montaż. Różnice w cenach drzwi potrafią być ogromne, od prostych płytowych po frezowane, lakierowane czy fornirowane.

Instalacje elektryczne i oświetlenie: deweloper zapewnia podstawową ilość punktów elektrycznych. Często jednak konieczne jest dołożenie gniazdek w dogodniejszych miejscach, zmiana ich lokalizacji, a także montaż większej liczby punktów świetlnych, w tym oświetlenia sufitowego, kinkietów czy punktów pod szafkami kuchennymi. Następnie montuje się lampy, włączniki i gniazdka.

Elementy dodatkowe, ale kluczowe dla komfortu, to montaż listew przypodłogowych, które estetycznie maskują szczelinę dylatacyjną przy podłogach. Czasem dochodzi do tego montaż parapetów wewnętrznych (jeśli deweloper ich nie zapewnił lub chcemy je wymienić na inne) czy montaż rolet lub karniszy.

W ramach wykończenia mieszkania często planuje się także wykonanie zabudów stałych, takich jak szafy wnękowe czy garderoby na wymiar. Choć nie są to prace ściśle związane ze "stanem deweloperskim" jako takim, wchodzą w zakres pierwszego wykończenia pod klucz i stanowią znaczącą część kosztu, szczególnie w przypadku małych mieszkań, gdzie każdy metr kwadratowy powierzchni do przechowywania jest na wagę złota.

Kompleksowy kosztorys firmy, która zajęłaby się wykończeniem na przykład samej łazienki, objąłby znacznie więcej pozycji niż tylko ułożenie płytek i biały montaż. Byłyby tam: zabezpieczenie pomieszczenia, skucie starych tynków (jeśli konieczne), przygotowanie podłoża, wyrównanie ścian i podłogi, wykonanie nowej wylewki (opcjonalnie), tynkowanie/szpachlowanie, wykonanie sufitu podwieszanego (jeśli planowany), malowanie sufitu, hydroizolacja, klejenie płytek (ze skomplikowanymi cięciami narożników i otworów), fugowanie, silikonowanie, montaż odpływu liniowego/brodzika/wanny, stelaża podtynkowego WC, bidetu, umywalki, blatu, baterii, oświetlenia, lustra, akcesoriów łazienkowych, grzejnika (np. drabinkowego), wentylacji, a na koniec generalne sprzątanie.

Nawet prozaiczne czynności, jak wiercenie otworów pod kołki czy podcinanie drzwi do wysokości podłogi, muszą znaleźć się w harmonogramie i potencjalnie w kosztorysie, jeśli wykonuje je ekipa. Stworzenie szczegółowej listy prac jest pierwszym, kluczowym krokiem do oszacowania, ile finalnie będzie kosztować wykończenie mieszkania 50 mkw i czego dokładnie możemy spodziewać się od wynajętych specjalistów.

Warto pamiętać, że do listy prac budowlanych należy doliczyć również koszty związane z zaprojektowaniem wnętrza, nadzorem autorskim architekta (jeśli go zatrudniamy), koszty transportu i wniesienia materiałów, a także sprzątania końcowego po remoncie. Te elementy, choć czasem pomijane w wstępnych szacunkach, potrafią podbić ostateczny rachunek o kilka, a nawet kilkanaście procent.

Finalnie, pełna lista prac składających się na wykończenie mieszkania 50m2 ze stanu deweloperskiego to nie tylko te najbardziej oczywiste, jak malowanie czy podłogi. To cały ciąg powiązanych ze sobą czynności, od gruntowania i szpachlowania, przez skomplikowane prace instalacyjne w łazience i kuchni, aż po montaż listew i wieszaków na ręczniki. Każda pozycja to element składowy ostatecznego kosztu.

Jak zaoszczędzić na wykończeniu mieszkania 50m2 w 2025 roku?

Wykończenie mieszkania, zwłaszcza o powierzchni 50m², to znaczące wyzwanie finansowe. Nic dziwnego, że wielu inwestorów zastanawia się, jak inteligentnie zarządzać budżetem, by uzyskać satysfakcjonujący efekt bez przekraczania granicy rozsądku. Oszczędzać można, ale trzeba to robić mądrze, aby nie wpaść w pułapki pozornych oszczędności, które w przyszłości zemścić się mogą kosztownymi poprawkami.

Jedną z fundamentalnych strategii oszczędzania jest dokładne planowanie. "Bez planu to jak błądzenie we mgle" – mówi stare porzekadło. Im bardziej szczegółowy projekt, tym mniej nieprzewidzianych wydatków. Projektant wnętrz, choć jego usługi kosztują, może pomóc w optymalnym wykorzystaniu przestrzeni, doborze funkcjonalnych materiałów i uniknięciu kosztownych pomyłek wynikających z braku doświadczenia. Posiadając pełną dokumentację, łatwiej porównać oferty od wykonawców i kupować dokładnie tyle materiału, ile potrzeba, minimalizując straty.

Rozważenie alternatywy, jaką jest zakup mieszkania "pod klucz" zamiast stanu deweloperskiego, może okazać się paradoksalnie formą oszczędności. Deweloper, realizując wykończenie hurtowo dla wielu lokali, często uzyskuje lepsze ceny na materiały i usługi niż indywidualny inwestor. Co prawda, oferta "pod klucz" bywa ograniczona pod względem wyboru materiałów i wzorów, ale eliminuje stres, czas i ryzyko związane z samodzielną organizacją prac, a czas to przecież pieniądz.

Negocjacje cenowe – zarówno z ekipami remontowymi, jak i sprzedawcami materiałów – to kolejny sposób na obniżenie kosztów. Zawsze warto poprosić o kilka wycen od różnych firm, porównać je i spróbować negocjować stawkę. Podobnie w sklepach z materiałami budowlanymi czy meblami – przy większych zakupach często można uzyskać rabat, szczególnie jeśli kupujemy wszystko w jednym miejscu.

Kompromis w doborze materiałów to sedno oszczędności bez rezygnacji z jakości. Nie musimy mieć najdroższych płytek czy drewnianego parkietu w całym mieszkaniu. Można położyć dobrej jakości panele w pokojach, a gres w kuchni i przedpokoju. W łazience można połączyć droższe, ozdobne płytki tylko na jednej ścianie czy w kabinie prysznicowej, a resztę powierzchni wykończyć tańszymi, ale estetycznymi płytkami bazowymi lub nawet wodoodporną farbą. Chodzi o szukanie złotego środka między ceną a jakością i wyglądem.

Wykonywanie części prac samodzielnie, jeśli posiadamy odpowiednie umiejętności i czas, może przynieść znaczące oszczędności na robociźnie. Malowanie ścian, montaż listew przypodłogowych, składanie mebli czy wieszanie lamp to czynności, które z odrobiną cierpliwości i wiedzy można wykonać bez angażowania fachowców. Ważne jednak, by realnie ocenić swoje możliwości i nie porywać się na skomplikowane prace (jak np. hydraulika czy elektryka), które mogą skończyć się kosztownymi poprawkami profesjonalistów.

Zakupy materiałów podczas promocji i wyprzedaży to sprytny sposób na zminimalizowanie wydatków. Sklepy budowlane i meblowe regularnie organizują akcje promocyjne, szczególnie posezonowo lub przed większymi świętami. Być może warto poczekać kilka tygodni, aby kupić upragnione płytki czy drzwi w niższej cenie? Kupowanie końcówek serii lub materiałów z ekspozycji również może przynieść zniżki.

Zrezygnowanie z drogich, dedykowanych rozwiązań na rzecz tych bardziej uniwersalnych bywa opłacalne. Zamiast zabudowy meblowej robionej na wymiar od podłogi do sufitu, można wybrać gotowe szafy modułowe, które są zazwyczaj znacznie tańsze, a dzięki odpowiedniemu doborowi można uzyskać niemal równie dobrą funkcjonalność. Unikanie skomplikowanych form architektonicznych (np. zabudów kartonowo-gipsowych) również obniży koszt robocizny i materiałów.

Przykładem prostej, a skutecznej oszczędności może być wybór oświetlenia. Zamiast dziesiątek punktów halogenowych w suficie podwieszanym, można postawić na eleganckie lampy sufitowe w centralnych punktach pomieszczeń i uzupełnić je lampami stojącymi czy stołowymi. Oszczędzamy na kosztach instalacji elektrycznej, liczbie opraw i pracy elektryka.

Skupienie się na najważniejszych pomieszczeniach w pierwszej kolejności i ewentualne odłożenie wykończenia mniej priorytetowych na później to kolejna strategia. Łazienka i kuchnia zazwyczaj wymagają największych nakładów i są niezbędne do komfortowego życia. Pokoje można wykończyć bardziej podstawowo (np. tylko pomalować i położyć podłogę), a ostateczne detale, jak tapety, ozdobne listwy czy designerskie lampy, dokupić i zamontować w przyszłości, gdy budżet na to pozwoli. "Etapowanie" wykończenia pozwala rozłożyć koszty w czasie.

Warto również dokładnie sprawdzać ceny nie tylko samych materiałów, ale też chemii budowlanej (kleje, grunty, fugi, silikony), która potrafi być znaczącą pozycją w kosztorysie. Czasem pozornie droższa farba, ale o lepszym kryciu, pozwoli zaoszczędzić na liczbie warstw i finalnie wyjdzie taniej niż malowanie tańszym produktem trzy razy. To przykład, gdzie wyższa jakość produktu może oznaczać niższy łączny koszt pracy i materiału.

Podsumowując, oszczędzanie na wykończeniu mieszkania 50 mkw to nie loteria, lecz proces wymagający przemyślenia, planowania i podejmowania świadomych decyzji na każdym etapie. Kluczem jest zrozumienie, że najdroższe zazwyczaj są zmiany w trakcie prac, materiały z najwyższej półki w każdym aspekcie, a także pośpiech i brak porównania ofert. Inteligentne kompromisy, negocjacje i ewentualne wykonanie prostych prac samodzielnie to ścieżki prowadzące do celu, jakim jest dobrze wykończone mieszkanie w akceptowalnym budżecie.